چارچوب کوبیت (COBIT) چیست؟

چارچوب کوبیت (COBIT)، همانند چارچوب‌های ITIL و MOF به عنوان یک چارچوب ITSM ‌شناخته می‌شود.

در این مقاله ضمن ارائه تاریخچه‌ی مختصری از COBIT، اطلاعاتی در مورد محتوای آن و تفاوتش با ITIL را در اختیار شما می‌گذاریم. COBIT چارچوبی برای توسعه، پیاده سازی، نظارت و بهبود حاکمیت فن آوری اطلاعات (IT) و شیوه مدیریتی است. چارچوب COBIT توسط موسسه حاکمیت فناوری اطلاعات (IT Governance Institute) و انجمن حسابرسی و کنترل سامانه‌های اطلاعاتی (Information Systems Audit and Control Association – ISACA) منتشر شده است. هدف از این چارچوب ارائه یک زبان مشترک برای برقراری ارتباط مدیران کسب و کار با یکدیگر در رابطه با مقاصد، اهداف و نتایج بوده است.

اولین نسخه‌ی COBIT در سال 1996 منتشر شد که هدف اصلی آن تنظیم مجموعه‌ای از اهداف کنترلی بود تا جامعه حسابرسی مالی (financial audit community) بتوانند در محیط‌های مبتنی بر IT اثرگذارتر باشند. با توجه به ارزش ارتقاء این چارچوب ورای مسائل مربوط به حسابرسی، ISACA نسخه‌ی دوم و جامع‌ تر آن را در سال 1998 منتشر کرد. در سال 2000 نسخه‌ی سوم COBIT منتشر شد که حتی رهنمون‌های (Guidelines) مدیریتی را نیز شامل می‌شود. پیدایش استاندارد AS8015 با نام استداندارد استرالیا برای مدیریت سازمان‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات (Australian Standard for Corporate Governance of Information and Communication Technology) در سال 2005 و استانداردهای بین‌ المللی مانند ISO/IEC DIS 29382 گواه این امر بود که نیاز به رهنمون‌های جامع در خصوص مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) امری اجتناب ناپذیر است. به همین دلیل، ISACA اجزا و چارچوب‌های مربوطه را در نسخه‌ی 4 و 4.1 که به ترتیب در سال‌های 2005 و 2007 منتشر شدند قرار داد.

در سال 2012 آخرین نسخه‌ی چارچوب کوبیت (یعنی نسخه 5) منتشر شد. چند نمونه از اصلی‌ترین مواردی که منجر به ارتقاء COBIT از نسخه 4 به 5 شد، عبارتند از:

• نیاز به دانش یکپارچه از استانداردهای کنونی، به روش‌ها و سایر ابزارها در جهت ارتقاء اهداف کنترلی
• نیاز به چارچوبی در محدوده‌ی فرایندهای (end to end) سازمان شامل تمام عملیات‌های IT و تجاری
• نیاز به رهنمون‌های (guidelines) موثر در حوزه‌ IT و مدیریت مانند معماری سازمانی و فناوری‌های نوظهور
• نیاز به یکپارچه‌سازی هر چه بیشتر با استانداردها، توصیه‌ها و چارچوب‌های دیگر

محتوای کوبیت

هر چند اولین نسخه‌ی COBIT که در سال 1996 منتشر شد بر روی حسابرسی تمرکز داشت، نسخه‌ی نهایی آن بر روی تاثیر حکمرانی اطلاعات (Information Governance) بر موفقیت تجارت تاکید دارد. این نسخه همچنین شامل توصیه‌های متعددی در خصوص مدیریت ریسک می‌باشد.

چهارچوب COBIT دارای 5 اصل کلی برای مدیریت IT است:

• تامین نیازهای ذینفعان
• پوشش دادن کل سازمان یا کسب و کار (end to end)
• به کارگیری یک چارچوب واحد
• استفاده از یک رویکرد کلی‌ نگر
• جداسازی حاکمیت (Governance) از مدیریت (Management)

تفاوت COBIT با ITIL

چارچوب ITIL به عنوان یک چارچوب مدیریت سرویس فناوری اطلاعات (ITSM) برای بسیاری از متخصصین IT شناخته شده است. با در نظر گرفتن اینکه ITIL نسبت بهCOBIT از محبوبیت بالاتری برخوردار است، اما به نظر می‌رسد که تا حد زیادی هدف هر دو چارچوب‌، فراهم کردن رهنمون‌هایی جهت مدیریت و حکمرانی سرویس‌های مرتبط با IT است. پس چه چیزی COBIT را از ITIL متمایز می‌سازد؟

هدف اصلی چارچوب کوبیت فراهم کردن رهنمون‌هایی برای پیاده‌سازی، عملیاتی‌ کردن و همچنین بهبود تمامی امور مربوط به حکمرانی و مدیریت IT می‌باشد. ITIL رهنمون‌ها و توصیه‌هایی برای عملیاتی‌سازی ITSM با رویکرد افزایش ارزش تجاری فراهم می‌کند که عمدتاً مختص به فراهم کنندگان سرویس‌های IT است. به طور کلی، چارچوب COBIT گسترده‌تر از ITIL است، اما چارچوب ITIL مفاهیم و رهنمون‌های عمیق‌تر و جزئی‌تری را در خصوص ITSM فراهم می‌کند.

تفاوت بین این دو چارچوب در برخی منابع به یک عبارت کوتاه خلاصه می‌شود: “کوبیت به چرایی موضوع می‌پردازد حال آنکه ITIL به چگونگی انجام آن توجه می‌کند”. به طور دقیق‌تر، اگر به عنوان متخصص IT به دنبال برطرف کردن نیازهای تجاری خود در خصوص ITSM هستید، می‌توانید از رهنمون‌های هر دو چارچوب بهره ببرید. در بسیاری از موارد چارچوب‌های شناخته شده‌ی دیگر مانند چارچوب عملیاتی مایکروسافت (MOF) نیز می‌تواند فرایندها‌ی IT را بهبود بخشد.

درباره نرم افزار مدیریت خدمات فناوری اطلاعات دانا پُرو

نرم افزار مدیریت خدمات IT دانـا پُرو یک راهکار جامع برای مدیریت و اتوماسیون فرآیندها و امور جاری واحد فناوری اطلاعات در سازمان‌ها می‌باشد. این سیستم مبتنی بر ITSM بوده و امکانات مورد نیاز مدیران و کارشناسان IT را جهت ارتقاء کیفیت خدمات و افزایش بهره‌وری فراهم می‌سازد. دانا دارای زیر سیستم‌های متعددی مانند زیرسیستم‌های پایگاه دانش (Knowledge Base)، مدیریت دارایی‌ها، مدیریت SLA، کاتالوگ خدمات (Service Catalogue) است که نیازهای ضروری واحد فناوری اطلاعات را برآورده می‌کند.

سوالات متداول

1. چارچوب کوبیت (COBIT) چیست؟
   چارچوب کوبیت (COBIT)، همانند چارچوب‌های ITIL و MOF به عنوان یک چارچوب ITSM ‌شناخته می‌شود.
2. 5 اصل کلی چهارچوب کوبیت چیست؟
   تامین نیازهای ذینفعان
   پوشش دادن کل سازمان یا کسب و کار (end to end)
   به کارگیری یک چارچوب واحد
   استفاده از یک رویکرد کلی‌ نگر
   جداسازی حاکمیت (Governance) از مدیریت (Management)
3. تفاوت COBIT با ITIL در چیست؟
   هدف اصلی چارچوب کوبیت فراهم کردن رهنمون‌هایی برای پیاده‌سازی، عملیاتی‌ کردن و همچنین بهبود تمامی امور مربوط به حکمرانی و مدیریت IT می‌باشد. ITIL رهنمون‌ها و توصیه‌هایی برای عملیاتی‌سازی ITSM با رویکرد افزایش ارزش تجاری فراهم می‌کند که عمدتاً مختص به فراهم کنندگان سرویس‌های IT است.